Slaaf van je eigen hobby?

Sporten, gamen, pokeren, shoppen, verzamelen en ook dansen: het zijn heerlijke hobby’s om even lekker te ontspannen. Maar je kunt er ook in doorslaan en een slaaf van je eigen hobby worden. Waar ligt de grens? Wanneer ben je verslaafd aan iets dat je doet?

Picture from Flickr

Ik dans graag. Het liefst Lindy hop, en het liefst zo vaak mogelijk. Even alles om me heen vergeten. Als ik twee weken niet gedanst heb, is de drang om te dansen enorm. Ik kan er zelfs chagrijnig van worden, en stilzitten is er al helemaal niet meer bij. Tja, en soms lijdt m’n sociale leven er dan even onder.

Dit beeld komt verdacht veel overeen met een aantal symptomen van verslaving. Toch bestaat er officieel niet zoiets als dansverslaving — het wordt niet als zodanig erkend. Misschien verbaast je dat niet, omdat het hier over iets onschuldigs als dansen gaat. Maar bijvoorbeeld gamen wordt ook nog niet erkend als verslaving. Tot op de dag van vandaag is alleen gokken een erkende gedragsverslaving.

Erkend door psychiaters
Met erkend bedoel ik dat de verslaving is opgenomen in de DSM (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders). De DSM is het meest gebruikte handboek voor de diagnose van mentale stoornissen. Hierin staat aan welke vooraf vastgestelde criteria iemand moet voldoen om bijvoorbeeld de diagnose ‘verslaving’ te krijgen. Het is aan een psychiater om te beoordelen of dit het geval is.

De criteria zijn niet niks. Zo kan het bijvoorbeeld zijn dat iemand steeds meer nodig heeft van datgene waaraan hij verslaafd is om er hetzelfde plezier uit te halen; dat iemand het herhaaldelijk gebruikt om alle ellende te vergeten; dat iemand alles doet om er aan te komen, legaal of niet; dat alle pogingen om te stoppen tevergeefs zijn, telkens vallen ze terug; en misschien de belangrijkste: dat iemand ondanks de enorme psychische, sociale of werkgerelateerde problemen toch blijft doorgaan, zonder de ernst van de problemen in te zien. Wanneer een persoon deze symptomen heeft voor een periode van tenminste 12 maanden en daar erg onder lijdt, krijgt iemand de stempel verslaving.

Voortschrijdend inzicht
Hoe komt een verslaving in de DSM? Drugs- en alcoholverslaving zijn al geruime tijd opgenomen in de DSM, maar gokken valt pas sinds 2013 onder de noemer verslaving. De reden is dat er inmiddels genoeg wetenschappelijk bewijs is om de gelijkenis met andere verslavingen aan te tonen. Zo gaat ook gokken gepaard met ontregelingen in het dopaminesysteem. Dopamine is een signaalstof die vrijkomt in het brein tijdens beloning. Voor internet- en gameproblemen zijn die gelijkenissen nog niet onomstreden vastgesteld.

De DSM is geen absolute waarheid. Het is een middel dat psychiaters helpt om een behandelplan op te stellen dat zo goed mogelijk past bij de persoon in kwestie. Dat een gokverslaving pas onlangs erkend is, betekent niet dat die verslaving voor die tijd niet bestond. Bij voldoende voortschrijdend wetenschappelijk inzicht komt er een nieuwe editie waarin de criteria opnieuw worden vastgesteld.

Voor Lindy hop komt dat voortschrijdend wetenschappelijk inzicht er misschien wel nooit. Zo lijk ik met m’n uit de hand gelopen hobby voorlopig de dans te ontspringen. En jij?

Meer informatie
Eerdere blog over gokverslaving
Wanneer ben je gokverslaafd volgens de DSM-criteria?
Bronartikel over gokken als gedragsverslaving (Engels)
Artikel over gokken en mogelijk andere gedragsverslavingen (Engels)

This blog was written by Lieneke and previously published on Donders wonders.